Samorząd – instrukcja obsługi. Cz. 1 Prezydent i Rada Warszawy

Prawo

Warszawa z racji swojego stołecznego charakteru ma specjalny status. W przeciwieństwie do pozostałych jednostek samorządowych funkcjonuje na podstawie odrębnej ustawy (Ustawa z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy).  Jednak nie jest to jedyny akt prawny, jaki reguluje działanie miasta. Oprócz wspomnianej ustawy ważne są również: ustawa o samorządzie gminnym (Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym) określająca zadania, które każda gmina musi wykonywać oraz ustawa o samorządzie powiatowym (Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym). Dodatkowo dochodzi jeszcze kwestia Statutu Miasta Stołecznego Warszawy (przyjęty uchwałą Nr XXII/743/2008 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 10 stycznia 2008 roku), który określa sposób funkcjonowania władz miasta. Dla porządku warto też dodać, że każda dzielnica posiada własny odrębny statut. Ponieważ statuty dzielnic jako jednostek pomocniczych przyznawane są przez Radę Miasta ich waga jest mało znacząca. Nawet wstępny tylko  przegląd 18 statutów prowadzi do wniosku, że wszystkie zostały napisane według tego samego szablonu. W zasadzie różnią się tylko nazwą dzielnicy.

Władze

Z politycznego punktu widzenia najważniejszymi organami w stolicy są Rada Miasta i Prezydent. Rada Warszawy ma stałą liczbę członków (60) wybieranych w wyborach samorządowych na podstawie proporcjonalnej ordynacji z klauzulą zaporową. Prezydent m. st. Warszawy wybierany jest natomiast w wyborach większościowych przez wszystkich mieszkańców.

W praktyce politycznej zawsze największe znaczenie ma ten, kto „trzyma kasę” czyli w przypadku Warszawy – Prezydent. To właśnie Prezydent przygotowuje projekt uchwały budżetowej oraz jest odpowiedzialny za jego wykonanie.  Za uprawnieniami budżetowymi idzie więc reszta uprawnień Prezydenta czyli prowadzenie polityki miasta. Wybory na Prezydenta i do Rady odbywają się jednocześnie i pewnie dlatego od 2002 roku kiedy to zmienił się status prawny Warszawy, tak  Prezydent jak i większość w Radzie reprezentują to samo ugrupowanie.

Wybory do Rady Miasta odbywają się co 4 lata. Z uwagi na ich stołeczny i prestiżowy charakter oraz wspomnianą wyżej ordynację od 2002 roku w Radzie Miasta zasiadali tylko i wyłącznie przedstawiciele partii politycznych. Jedynym wyjątkiem były pierwsze wybory, w których do Rady dostała się Julia Pitera reprezentująca wówczas własny komitet wyborczy. Niejednokrotnie mozaika polityczna Rady Warszawy stanowiła wręcz niemal wierne oblicze krajowej sceny politycznej. W 2002 roku w miejskiej radzie znalazły się PiS, SLD, PO, LPR i Samoobrona; w 2006 – PO, PiS i LiD (Lewica i Demokraci), a w 2010 – PO, PiS, SLD. W praktyce oznacza to przeniesienie z poziomu państwowego centrum na samorząd większości dobrych ale niestety także złych praktyk i metod rządzenia.